Dünya gazetesinin duayen tarım yazarı Ali Ekber Yıldırım, “Dünyanın en fazla fındık üreten ve en fazla fındık ihraç eden ülkesiyiz ama bize sağladığı gelir 2- 2,5 milyar dolar. Bizim fındığımızı hammadde olarak alıp işleyerek ürüne dönüştürenler 20-30 milyar dolarlık bir değer elde edebiliyor.” dedi.
Türkiye’nin üretiminde dünyada ilk sırada olduğu fındık, kuru kayısı, incir, kuru üzüm, kiraz, domates, narenciye ürünleri ve benzeri çok ürünü bulunduğunu belirten duayen tarım yazarı Yıldırım, “Bu ürünlerde de yeterince katma değer yaratılamıyor. Dünyanın en fazla fındık üreten ve en fazla fındık ihraç eden ülkesiyiz ama bize sağladığı gelir 2- 2,5 milyar dolar. Bizim fındığımızı hammadde olarak alıp işleyerek ürüne dönüştürenler 20-30 milyar dolarlık bir değer elde edebiliyor. Türkiye, elindeki ürünleri katma değere dönüştüremiyor. Bu nedenle zengin toprakların fakir insanları olmayı hak etmiyoruz diyorum. Biz ağırlıklı olarak hammadde ihraç ediyoruz. Bir ürünü üretiyoruz, onun bütün zahmetine katlanıyoruz ve bunu hammadde olarak ihraç ediyoruz. Oysa bunu katma değerli olarak ihraç etmemiz gerekiyor. Türkiye’nin en önemli zenginliklerinden birisi mesela bağcılık. Birçok üzüm çeşidi var. Ama bunu şarap olarak yeterince değerlendiremiyoruz. Peynirde benzer bir durum yaşanıyor. Türkiye’de 300 civarında peynir çeşidi var. Biz bunların sadece beş tanesini dünya çapında marka yapabilsek büyük bir zenginlik üretebiliriz. Benzer çok örnek var. Yaş sebze-meyve, kuru meyve, dondurulmuş ürünler, hayvansal ürünler ve su ürünleri gibi birçok alandaki zenginlik değerlendirilemiyor.” diye konuştu.
KABUĞUNU KIRIP SATMAK ÇOK BÜYÜK BİR DEĞİŞİM DEĞİL
“Belli alanlarda katma değerli ürüne geçiş var ama çok sınırlı.” diyen yıldırım, “Türkiye, 1990’lı yıllara kadar pamuk ihracatçısıydı. Sonra bunu hızla tekstile, konfeksiyona dönüştürerek ihracatta önemli atılımlar yaptı. Ama hâlâ uluslararası düzeyde markaları yok. İhtiyacı olan pamuğun da büyük bölümünü ithalatla karşılıyor. Fındık konusunda çok büyük değişiklik yok. Fındığı dalından toplayıp çuvallara koyarak ihraç ederken şimdi entegre tesislerde kırarak ama yine katma değersiz ihraç ediyoruz. Bazı çabalar olsa da çikolata üretiminde Türkiye söz sahibi değil. Üretimden ihracata bunu daha katma değerli hale getiren bir yapı ne yazık ki yok. Aksine fındıkla ilgili Türkiye’nin en büyük ihracat firmasını İtalyan çikolata devi Ferrero satın aldı ve şu anda Türkiye’nin en büyük fındık ihracatçısı bir İtalyan şirketi. Aynı zamanda en büyük alıcı ve üretimde de söz sahibi olmak istiyor. Buna benzer diğer ürünlerde de örnek verebiliriz. Şunu görebiliriz ki, Türkiye’de katma değerli ürün üretimi yeterince yok. Birçok ürün hammadde olarak ihraç ediliyor. Bazı ürünlerle ilgili ihracat yaptığımız ülkelerin talebi doğrultusunda gelişmeler var. Domatesi sofralık olarak ihraç ettiğinizde elde edilen gelir ile salça olarak veya kurutulmuş olarak ihraç ettiğinizde arada çok büyük gelir farkı var.” şeklinde konuştu.
